وقتی صحبت از حس بویایی به میان می‌آید، سگها بدون شک برتری زیادی نسبت به انسان ها دارند که از نظر تکاملی، از آن برای پیدا کردن جفتشان، فرزندان و غذا استفاده می کنند. جای تعجب نیست که انسان ها نیز از حس بویایی سگ برای انجام کارهای مهم و حیاتی استفاده می کنند.
از خدمت به عنوان سگ نظامی و پلیس که می توانند وجود بمب، سلاح یا مواد مخدر را استشمام کنند گرفته تا آموزش به عنوان سگ کمک دهنده به افراد بیمار. برای مثال، سگ ها می توانند صاحبشان که مریضی صرع دارند را قبل از وقوع تشنج خبر کنند یا بیمار دیابتی که قند خونش خیلی پایین می آید، را نسبت به قند خون پایینش آگاه کنند یا حتی وجود سلول های سرطانی را از طریق بو متوجه شوند. قدرت بویایی سگ ها به قدری قوی است که اگر یک قاشق چایخوری شکر در آبی به حجم دو استخر شنای بزرگ حل شود، سگ ها متوجه وجود شکر در آب می شوند.
بینی سگ شما ابزاری بسیار قدرتمند است که او را در زندگی اش به روش های جالبی راهنمایی می کند. در حقیقت، بر خلاف انسان ها که برای درک محیط اطراف، بیشتر از هر حسی به حس بینایی خود متکی هستند، سگ ها برای درک دنیای اطراف خود بیشتر به حس بویایی خود وابسته هستند.
لازم به ذکر است که سگ ها تا 300 میلیون گیرنده بویایی در بینی خود دارند. انسان ها فقط 6 میلیون گیرنده بویایی در بینی خود دارند. هم چنین، آن بخش از مغز که به تجزیه و تحلیل بو اختصاص دارد، در سگ ها حدود 40 برابر بزرگتر از آن بخش در مغز ما انسان ها می باشد. بنابراین ساختار مغز سگ ها به نحوی طراحی شده است که قدرت خارق العاده بویایی سگ ها را ایجاد کرده است. قدرت بویایی سگ ها 10000 تا 100000 بار قوی تر از قدرت بویایی انسان است.
عملکرد بینی سگ ها
بینی یک سگ دارای دو عملکرد است: تنفس و بوییدن. بر خلاف بینی انسان، بینی سگ توانایی جدا کردن هوا را دارد. بخشی از هوا به طور مستقیم به ناحیه سنجش بویایی (که بو ها را جدا و تجزیه و تحلیل می کند) می رود ، و بخش دیگر هوا، به تنفس اختصاص می یابد.
سگها توانایی ایجاد دم و بازدم را به صورت همزمان دارند.
در زمان بوییدن، بینی سگ ها به گونه ای طراحی شده است که هوا می تواند به طور همزمان به صورت دم و بازدم وارد و خارج از بینی شود که این باعث ایجاد جریان هوای مداوم می شود. بر خلاف انسان ها که مجبورند یا هوا را به صورت دم به داخل بینی ببرند یا به صورت بازدم از بینی خارج کنند.
هنگامی که سگ بو می‌کشد، ذرات و ترکیبات توسط مخاط در حفره بینی به دام می‌افتند و گیرنده‌های بو آنها را پردازش می‌کنند. ذرات بو هم چنین در قسمت بیرونی بینی سگ که برخلاف قسمت بیرونی بینی انسان، همیشه مرطوب است، به دام می افتند. مقداری از هوای استنشاق شده به بخش تجزیه و تحلیل بویایی می رود و بخشی از آن به ریه ها می رود تا سگ شما بتواند نفس بکشد. هنگامی که سگ نفس را به صورت بازدم بیرون می دهد، همزمان بوهای جدید از طریق شکاف های گوشه پایینی بینی وارد می شود تا جریان ثابتی از بوها در جریان باشد.
سگ ها بینی دوم دارند.
سگها دارای اندام خاصی هستند که حس بویایی آن ها را دو چندان قوی می کند.
این اندام تخصصی که در حفره بینی سگ است و به سقف دهان سگ باز می شود، معروف به ارگان جیکوبسون است. ارگان جیکوبسون به سگ ها کمک می کند تا مواد شیمیایی یا فرمون هایی که سگ های دیگر ترشح می کنند را تشخیص دهند. عملا این ارگان برای ارتباط شیمیایی سگ ها می باشد.
ارگان جیکوبسون نقش مهمی در تولید مثل و آگاهی سگ از آمادگی سگ های دیگر برای تولید مثل دارد. هم چنین، سگ ها با استفاده از این ارگان در تجزیه و تحلیل مواد شیمیایی موجود در بوها می توانند از جنسیت، خلق و خوی، و سلامت سگ های دیگر آگاه شوند. استفاده دیگری که این ارگان دارد برای توله سگ های تازه به دنیا آمده است که به آن ها کمک می کند که منشا شیر مادرشان را پیدا کنند و هم چنین مادر خود را از میان سگ های دیگر تشخیص دهند.
سگ ها بو را به صورت سه بعدی درک می کنند.
سگها می توانند با هر سوراخ بینی به طور جداگانه بو بکشند. درست همانطور که چشمان ما دو دیدگاه کمی متفاوت از جهان را باهم ثبت می کند، و مغز ما آنها را به صورت یک تصویر 3 بعدی ترکیب می کند ، مغز سگ اطلاعات مختلف به دست آمده از بو از هر سوراخ بینی را استفاده می کند تا دقیقاً مکان دقیق منشا بو را مشخص کند.
سگها می توانند گذر زمان را با بو کردن متوجه شوند.
سگها می توانند کاهش های اندک در غلظت مولکول های بو را که در مدت زمان کوتاه رخ می دهد را تشخیص دهند.
سگ ها به دلیل شامه قوی شان می توانند چیزهای زیادی در مورد گذشته بفهمند. بوها در طول زمان تغییر می کنند و ضعیفتر می شوند. بوی ضعیف تر نشان دهنده گذشته استو بوی جدید و تازه نشانه حال.
وقتی هر روز برای رفتن به سر کار از خانه خارج می شوید، با هر ساعت غیبت از بوی شما در خانه کم می شود و سگ شما می تواند این تفاوت را تشخیص دهد. شاید سگ شما از طریق تکرار یاد گرفته باشد که وقتی بوی شما تا حد مشخصی ضعیف شد، شما به خانه برمیگردید. به عبارت دیگر، قدرت بوی شما زمان بازگشت شما را پیش بینی می کند.
وقتی سگ ها بوی ضعیفی را استشمام می کنند، در حال درک وقایع گذشته هستند. از آنجایی که سگها میتوانند هم بوهای جدید و هم بوهای قدیمی را تشخیص دهند، آنها رویدادها و مواد را در فواصل زمانی متفاوت درک می‌کنند. این امر به سگ های ردیاب اجازه می دهد تا با بو کردن زمین، از بوی ضعیف به سمت بوی قوی تر و تازه تر حرکت کنند و سریعا متوجه شوند که شخص یا حیوان که منشا بو است، به کدام جهت رفته است.
سگ ها می توانند از طریق بو وجود بیماری را در انسان تشخیص دهند.
تحقیقات پزشکی نشان داده که سگ های آموزش دیده از بو کشیدن بازدم بیماران میتوانند وجود انواع بیماری ها مانند انواع سرطان مانند سرطان ریه ، سرطان سینه و سرطان پوست و سرطان های دستگاه گوارش، مالاریا و پارکینسون را تشخیص دهند.
سگ های کمک دهنده به بیماران می توانند تا 45 دقیقه قبل از وقوع تشنج، به بیمار صرع هشدار وقوع تشنج را بدهند و هم چنین به بیماران دیابتی در مورد افت قند خونشان هشدار دهند.
برخی از نژادها نسبت به نژادهای دیگر حس بویایی بهتری دارند.
سگهای شکاری نژاد بلاد هوند حساس ترین حس بویایی را دارند. هم چنین سگ های نژاد ژرمن شپرد و لابرادورها قدرت بویایی بالایی دارند. برخی از سگ ها ، مانند پاگ ها ، که پوزه کوتاه و صورتی نسبتا صاف دارند ، حس بویایی ضعیف تری دارند.
کلام آخر
همان طور که مطالعه نمودید، حس بویایی در سگ ها در حقیقت یک قدرت خارق العاده است. البته جالب است بدانید در حیات وحش قوی ترین حس بویایی به سگ ها تعلق ندارد. قوی ترین حس بویایی در طبیعت به خرس ها تعلق دارد و حس بویایی آن ها 7 برابر قوی تر از حس بویایی سگ های شکاری است.
با این حال سگ ها قدرت بویایی بسیار بالایی دارند. دفعه بعد که سگتان را برای پیاده روی بردید، تعجب نکنید که سگ تان سعی می کند شما را به سمت دیگری بکشد، در حقیقت او می خواهد به سمت بو هایی برود که ما آن ها را متوجه نمی شویم. ولی آن بو ها داستان های زیادی برای گفتن به سگتان دارند.
مقاله مرتبط: دم تکان دادن در سگ ها - بررسی حالت ها و علت های متفاوت
منبع:
