بینی یکی از ویژگی های برجسته صورت سگ است که می تواند بلند، کوتاه، سیاه، صورتی... باشد. بینی های سگ ها متفاوت هستند، اما همه آنها یک ویژگی مشترک دارند. آن ها کلید بقای سگ هستند.
چرا بینی برای سگ ها مهم است؟
در حالی که انسان ها برای درک دنیای اطراف خود عمدتاً به بینایی خود وابسته هستند، سگ ها از بینایی و حس بویایی برای ارزیابی محیط اطراف خود و برقراری ارتباط شان استفاده می کنند. انسانها زمان بیشتری را صرف تجزیه و تحلیل داده های بصری می کنند تا اطلاعای که با بوییدن به دست می آورند. سگ ها کاملا برعکس هستند و زمان بیشتری را برای بررسی اطلاعاتی که با بو کردن به دست آورده اند می کنند.
در مقایسه با مغز انسان ها، مغز سگ ها قدرت زیادی برای تجزیه و تحلیل بو دارد. سگ ها بیش از 100 میلیون گیرنده حسی در بینی دارند. انسان ها دارای 6 میلیون گیرنده حسی در بینی می باشند، و ناحیه مغز سگ که به تجزیه و تحلیل بوها اختصاص دارد حدود 40 برابر بزرگتر از همین بخش مغز انسان است. در واقع، تخمین زده شده است که حس بویایی سگ ها 10000 تا 100000 برابر قوی تر از انسان می باشد. در حقیقت ابرقدرت سگ ها حس بویایی آن هاست.
انسان ها در موارد متفاوتی از قدرت خارق العاده بویایی سگ ها بهره می برند، مانند:
- کشف مواد مخدر و مواد منفجره،
- یافتن انسان ها در عملیات های جستجو و نجات
- کشف بقایای انسان در تحقیقات باستان شناسی
- تشخیص بیماری: سرطان های تخمدان، پروستات، خون و ریه و بیماری های پارکینسون و مالاریا و برخی بیماری های دیگر
آیا سگ برای ارتباط برقرار کردن با سگ ها و آدم ها از بینی استفاده می کند؟
با یک بو کشیدن ساده، بینی سگ ها با استفاده از آمین ها و اسیدهای ساطع شده از سگ های دیگر، همه اطلاعاتی که در مورد سگ دیگر نیاز دارند به دست می آورند. با بوییدن، سگ می تواند تشخیص دهد که دوست جدیدش نر است یا ماده، خوشحال است یا عصبانی، سالم است یا بیمار و غذای مورد علاقه اش چیست. سگ ها با یک بو کشیدن سریع، ایده کلی در مورد یکدیگر به دست می آورند، اما با از نزدیک بو کشیدن، اطلاعات دقیق تری به دست می آورند. به همین دلیل است که برخی از سگ ها اندام های خصوصی همدیگر را بو می کنند.
سگ ها حافظه بویایی خوبی دارند که می توانند سگ های دیگری را که سال ها ندیده اند تشخیص دهند و حتی به یاد بیاورد که کدام یک از آنها سگ آلفا بوده. هنگامی که سگ های متعلق به یک خانواده برای مدتی از هم جدا می شوند، همدیگر را بو می کنند. تغییرات در بو نشان می دهد که سگ کجا رفته، چه خورده و چه کرده است.
هنگامی که یک سگ در قلمرو جدید قرار می گیرد، می تواند درختی را بو کند و بفهمد که چه سگ های دیگری در آن محله زندگی می کنند. سگ ها می توانند شلوار یک انسان را بو کنند و اطلاعاتی در مورد محل زندگی آن شخص و حیوانات خانگی اش به دست بیاورند.
در صورت گم شدن، سگ ها غریزه ای بسیار قوی برای یافتن خانه خود دارند که البته به بویایی قوی آن ها بستگی دارد. از آنجایی که سگ ها سوراخ های بینی خود را می توانند حرکت دهند، می توانند جهت بو را تشخیص دهند و از حس بویایی خود مانند قطب نما استفاده کنند.
هر انسانی بوی منحصر به فردی دارد که سگ ها را قادر می سازد یک شخص را از شخص دیگری تشخیص دهند. سگ های ما برای شناسایی ما نیازی به دیدن مان ندارند. حس بویایی سگ به قدری کارآمد است که سازگاری سگ های نابینا با از دست دادن بینایی بسیار آسان تر از سازگاری انسان ها با نابینایی می باشد.
سگ ها همچنین ترس و اضطراب را از طریق بینی خود احساس می کنند. وقتی استرس داریم یا می ترسیم، آدرنالین ترشح می کنیم که سگ ها آن را تشخیص می دهند. هنگامی که مضطرب هستیم، ضربان قلب و جریان خون افزایش پیدا می کنند که مواد شیمیایی بدن را به سطح پوست بدن منتقل می کنند و سگ‌ها از طریق حس بویایی می‌توانند متوجه این تغییر شوند. بنابراین، حتی اگر تلاش کنید که احساسات واقعی خود را از سگ تان پنهان کنید، سگ تان فریب نخواهد خورد.
جالب است بدانید که تحقیقات نشان داده که سگ ها زمانی که بوی صاحب خود را استشمام می کنند، قسمتی از مغزشان که مربوط به احساس لذت است فعال می شود. بنابراین، بوییدن صاحبشان به آن ها احساس لذت می دهد.
چرا سگ ها در مقایسه با انسان ها، حس بویایی قوی تری دارند؟
بر خلاف انسان، سگ ها یک ابزار بویایی دیگر هم دارند که توانایی بویایی آنها را افزایش می دهد. ارگان جیکوبسون (Jacobson’s organ) بخش ویژه ای از دستگاه بویایی سگ است که در داخل حفره بینی قرار دارد و به سقف دهان در پشت دندان های پیشین فوقانی باز می شود.
این اندام شگفت انگیز به عنوان یک سیستم بویایی ثانویه عمل می کند که به طور خاص برای ارتباطات شیمیایی طراحی شده است. اعصاب ارگان جیکوبسون مستقیماً به مغز منتهی می شوند. در واقع، این سلول های عصبی به طیف وسیعی از مواد که اغلب هیچ بویی ندارند، پاسخ می دهند. به عبارت دیگر، آنها برای تشخیص بوهای "غیرقابل تشخیص" می باشند.
ارگان جیکوبسون با بخشی از مغز که با جفت گیری سروکار دارد ارتباط برقرار می کند. ارگان جیکوبسون با شناسایی فرمون ها (pheromones)، اطلاعات مورد نیاز سگ نر یا ماده را در اختیار آنها قرار می دهد تا متوجه بشوند که آیا عضوی از جنس مخالف برای جفت گیری در دسترس است یا خیر.
همچنین این ارگان حس بویایی نوزاد تازه متولد شده را تقویت می کند تا بتواند پستان مادرش را پیدا کند و به توله کمک می کند مادرش را از بین سایر سگ های شیرده تشخیص دهد. با یک بو کشیدن ، توله ای که بین دو ماده قرار می گیرد به سمت مادری که او را به دنیا آورده حرکت می کند. توله‌سگ‌ها همچنین دارای حسگرهای حرارتی در بینی خود هستند که به آنها کمک می‌کند تا در صورت سرگردانی، مادر خود را پیدا کنند.
دو بخش مجزای سیستم بویایی سگ، بینی و اندام جیکوبسون، باهم قدرت خارق العاده بویایی سگ ها را فراهم می کنند.
چرا بینی سگ ها مرطوب است؟
بینی سگ زمانی که مرطوب باشد بهترین عملکرد را دارد. بینی بیرونی مرطوب و کانال بینی پوشیده از مخاط به طور موثر ذرات بو را جذب می کند. رطوبت برای حس بویایی سگ ها بسیار مهم است، به طوری که سگ ها هنگام خشک شدن بینی شان، بینی خود را می لیسند تا اطلاعات مهم را به دلیل خشکی بینی شان از دست ندهند.
منبع:
